Musical Match – NFF x Buma Music in Motion in de Spotlight

^{Door: Sterre de Jong – Hoofd Professionals & Talent, Nederlands Film Festival}

Met een focus op de rol van muziek in film, televisie, animatie, games en reclame is Buma Music in Motion (BMIM) al meer dan 10 jaar een toonaangevend platform waar muziek en media samenkomen. Al een aantal jaar werkt het Nederlands Film Festival met de organisatie via een vruchtbare samenwerking aan de verbinding en promotie van audiovisuele en muzikale professionals.

Eenmaal, zonder muziek en geluid, mist het verhaal toch een bepaald gevoel en is film slechts een serie van bewegende beelden. Muziek geeft context, emotie, sturing of duiding en kan zowel op de meest subtiele manier bijna onopmerkelijk blijven, of juist groots aanwezig zijn. Van de iconische scores van Inception en Star Wars, tot het bekende deuntje uit Turks fruit of de hitsingle van Bløf uit Alles is liefde; vrijwel direct herinneren we ons de beelden als we de filmmuziek horen.

Winnaar van het Gouden Kalf voor Beste Muziek 2023, Minco Eggersman, noemde dan ook de rol van emotie in zijn bedankspeech tijdens het EY Gouden Kalveren Gala 2023, voor zijn werk aan de film De man uit Rome van regisseur Jaap van Heusden. “Ik werk op een paar Nederlandse regisseurs na, vooral met regisseurs uit Oost-Europa. Dat zijn films die heel goed passen bij mijn DNA. Dat zit hem in de melancholie. En die melancholie, die vind je ook heel goed in de prachtige films van Jaap.”

Als ik Eggersman telefonisch spreek, gaat hij hier dieper op in. “Jaap had jaren geleden tijdens het schrijven van een eerdere film mijn muziek opstaan, en benaderde me toen om te vragen of ik niet geïnteresseerd zou zijn in een samenwerking.”

Hij vult aan: “Ik zie vaak films voorbijkomen met verhalen die ik niet herken uit mijn eigen leven. Te rooskleurig, te Hollywood, te glansrijk, waardoor het niet bij mij binnenkomt. Het gaat irriteren. Het laat mij juist ongelukkig voelen. Bij Jaap is het levensecht. De complexe zaken als een niet vervulde kinderwens, een zelfmoord, een ziektebed of een shooting op een school, gaat hij niet uit de weg. Het schuurt, en het is rauw. Het maakt het niet mooier dan het is. Dat is zo krachtig, en daar kan ik ook in mijn muziek een match in vinden.” “Ik zoek een klankkleur die zich aan de film verbindt. Filmmuziek is vaak orkestraal, dat vind ik te weinig toevoegen. De soundtrack is een onderdeel van het kleurenpalet van de regisseur.”

Contact tussen filmmakers en componisten

Het proces en belang van samenwerking met andere departementen herkent ook componist Joeri de Graaf, die niet alleen werkzaam is als componist, maar ook als muzikant en docent en vaak samenwerkt met zijn oude HKU-studiegenoot en sounddesigner Max Sombroek binnen hun bedrijf Nineyards Audio.

Joeri nam dit jaar nam deel een nieuw programma waarbij enkele componisten vanuit BMIM kennismaakten met twee Nederlandse en twee Vlaamse scriptschrijvers uit het ReWriteIt traject van Cinesud. Ook ontving hij een festivalaccreditatie en werd hij via de matchmaking service van het NFF gekoppeld aan enkele projecten uit de Holland Film Meeting, het internationale showcase platform voor de Nederlandse filmindustrie.

“Het was heel leuk om zo op het festival te zijn, en toevallig kwam ik regisseur Dwight Fagbamila weer tegen, waar ik eerder ook al in contact mee was gekomen via Script & Score! Ook heb ik gesprekken gevoerd met projecten uit de Holland Film Meeting, die ik anders niet had leren kennen. Hoewel het voor het project nog allemaal heel vroeg is, is het goed dat we op deze manier elkaars netwerk versterken. Op deze manier krijg ik mee welke projecten er ontwikkeld worden, en zij leren mij als componist kennen.”

Deelnemend componist en winnaar van de 2023 Buma Music in Media New Talent Award, Sebastiaan Bax geeft aan dat hij op deze manier een goed idee krijgt wat er speelt in de sector en welke verhalen en thema’s er leven onder schrijvers. “Het geeft mij een kans om in contact te komen met makers en hun ideeën. De sector is gebouwd op kalveren en prijzen, maar juist het meemaken van al die prille plannen aan het begin is charmant”. “Door het werken aan een muzikale pitch kan ik blijven oefenen met het bouwen van een wereld in muziek. En ook al ontstaat er misschien wel geen directe samenwerking uit, de oefening en het ontmoeten van filmmakers en ook andere componisten is zeker de moeite waard.”
Componist Judith Rijsenbrij sluit zich daarbij aan: "Het was heel tof om inhoudelijk aan de slag te kunnen met hun scripts, een enorme fijne manier van werken vind ik."

Ook de Graaf benadrukt het belang van ontmoeting en wederzijdse inspiratie voor het creatieve proces. Wanneer gevraagd hoe een festival kan bijdragen aan deze ontmoeting vertelt de Graaf: “Je hebt als componist, vast net als andere vakgebieden, heel erg die ‘ons kent ons cultuur’ en de neiging om in je eigen kring te blijven. Daarom zijn matchmaking sessies zoals hoe NFF en BMIM die creëren goud waard om elkaar al in een vroeg stadium te leren kennen en te zien hoe een ander werkt en denkt.”

Componisten betrekken bij de ontwikkelingfase

Die vroege ontmoeting en het onderdeel zijn van de ontwikkeling herkennen ook de anderen. Alle drie geven ze aan dat, zoals door wel meer professionals uit andere vakgebieden wordt aangegeven, er in Nederland vaak te weinig tijd is om binnen een proces te experimenteren door strakke deadlines en de late betrokkenheid bij een film.

De Graaf deelt een anekdote waarbij hij in de vroege ontwikkeling van een nieuw project al met regisseur Eva Zanen samenwerkte om conceptuele muziek te creëren terwijl het draaien nog niet was afgerond. Door de acteurs de muziek te laten horen, kon de regisseur hen aangeven wat de toonzetting was. Wat zij beiden echter niet hadden kunnen bedenken, was dat de acteur vervolgens al fluitend de melodie in zijn spel meenam. Een pareltje waar componist de Graaf vervolgens in de postproductie naadloos zijn muziek in kon laten overlopen.

Ook Eggersman heeft hier ervaring mee. “Regisseur Stijn Bouma gaf aan dat hij mijn muziek op de set draait om zijn acteurs voor te bereiden. Muziek, dat is toch een andere taal, en muziek kan mensen misschien beter helpen dan woorden op dat moment kunnen.”

“Ook heb ik met een nieuwe documentaire meegemaakt dat de montage na een soft lock toch weer werd opgebroken, om hem beter te aansluiten op mijn muziek. Ja dan ontstaat er natuurlijk magie als afdelingen zo samenwerken.”

Als ik vraag naar wat een filmfestival en een partij zoals Buma Music in Motion het beste kunnen doen om componisten te ondersteunen, wordt luid het matchmaking-element van bestaande programma’s aangejuicht. “Als er mensen aan beide kanten actief meekijken wie bij elkaar past en wie elkaar zou kunnen versterken op basis van waar zij naar op zoek zijn of wat ze te bieden hebben, dan scheelt dat zowel componist als filmmaker enorm veel tijd.” zegt Eggersman. Bax geeft aan dat het toegankelijk maken van de programma’s voor componisten een belangrijke missie is, maar dat er ook altijd goed gekeken moet worden naar de doelgroep. “Soms bestaat er een kloof tussen wat het publiek wil en wat een professional wil. Maar zolang er een mogelijkheid blijft bestaan om anderen te ontmoeten en te kunnen voelen wat er speelt, ben ik geïnteresseerd.”

Maartje Glas, General Manager Buma Music in Motion, vult aan en vertelt over de samenwerking die zij hebben met het NFF, de reacties die ze ontvangen en de ambities voor de toekomst: "De juiste muziek in film maakt het grootste verschil voor de kwaliteit van de productie. Door onze samenwerking met NFF kunnen we de belangrijke rol van muziek in film samen onder de aandacht brengen en informeren over het belang van een goede samenwerking tussen componist en regisseur in een beginnend stadium. Het succes hiervan blijkt elk jaar weer als er films uit o.a. Script & Score in première gaan. Zoals ook in 2023 waar zowel werk van Nikolai Clavier als Martijn Bressers (deelnemers van eerdere matchmakers) in première gingen. De ontmoeting tussen componist en filmmaker heeft er al meermalen voor gezorgd dat zelfs in de script fase de regisseur al de soundtrack van de hele film heeft gehoord en daardoor ook geïnspireerd raakte voor de rest van het creatieve proces. We horen van veel componisten dat ze meer inzicht krijgen in de wereld van filmmaken en daardoor anders naar hun werk gaan kijken. Voor de toekomst hopen we dat men muziek, de score en de soundtrack niet meer als ‘afterthought’ ziet, maar er eerder in het creatieve proces over nadenkt."

Over Buma Music in Motion

Buma Music in Motion organiseert het hele jaar door verschillende matchmakings, conferenties en meer. Aanmeldingen voor een nieuwe editie van matchmakingen tijdens het NFF openen in augustus op de website van BMIM. Het Nederlands Film Festival vindt in 2024 plaats van vrijdag 20 t/m vrijdag 27 september. Lees ook meer over de geselecteerde deelnemers aan de diverse programma’s in dit artikel via de links in de tekst.

Tekst: Sterre de Jong, Hoofd Professionals & Talent