Ga naar inhoud
NFF Extended

NFF Extended Verslag: Auteursrecht

De grote zaal van Eye Filmmuseum was op dinsdag 9 juli het podium voor vier topadvocaten die in het kader van NFF Extended openheid van zaken gaven over Auteursrecht in Nederland en het hoe en waarom van de historisch zo gegroeide verdeling van gelden. Met het oog op de veranderingen in het medialandschap hielden zij een warm pleidooi voor samenwerking op dit terrein tussen de in de sector werkzame beroepsgroepen. Op de publieke tribune een divers gezelschap van makers en producenten, die tijdens deze interactieve bijeenkomst een aantal interessante casussen inbrachten.


Verslag: Anton Damen
Foto's: ©Almicheal Fraay

NFF EXTENDED AUTEURSRECHT 09juli Fotograaf Almicheal Fraay 2 Foto: ©NFF/Almicheal Fraay

Wat is de stand van zaken aangaande het auteursrecht en de daaraan verbonden vergoedingen, en is het in Nederland net zo goed geregeld als in het buitenland? En wat gaat en moet er veranderen, bijvoorbeeld door de komst van steeds meer en nieuwe spelers op de markt, zoals de zogenoemde superplatforms? Moderator Monica Bremer (als advocaat gespecialiseerd in het ondernemingsrecht, met ruime ervaring in de cultuursector) stelt het nog wat simpeler; voor alle aanwezigen voor wie de wetsartikelen en alle bepalingen ondoorgrondelijke materie zijn: wat wordt er door wie betaald en door wie ontvangen? Slechts een kleine groep van de toehoorders wist wat een CBO (Collectieve Beheersorganisatie) was, maar bij nader inzien bleken de aanwezigen in groten getale toch aangesloten te zijn bij zo'n organisatie, en de term value gap bleek getuige de twee opgestoken vingers nagenoeg onbekend (in deze specifieke context: dat grote spelers als Netflix en YouTube wel geld verdienen aan de distributie van content, maar de makers van de content hiervan weinig of niets krijgen te zien).


Auteursrecht in vogelvlucht


Na het openingsstatement was de beurt aan Roland Wigman om als expert op het gebied van (film)auteursrecht het fenomeen in vogelvlucht te behandelen. Zijn presentatie is hier te bekijken.


Vanuit de zaal kwam onder meer de vraag hoe het zit met (in opdracht gemaakte) profielfoto's van acteurs, die ze niet (zonder afspraken daarover met de fotograaf) zelf mogen gebruiken. Hier conflicteren twee verschillende rechten: het portretrecht (van de acteur) en het auteursrecht (dat bij de fotograaf ligt). In het kader van de verbinding is deze oplossing de mooiste: sluit een deal, want zonder wederzijdse toestemming kunnen beide partijen niets met het product doen.


CBO's in Nederland


Advocaat Marijn Kingma (Advocaat/Partner bij Höcker Advocaten), veelvuldig actief op het gebied van media en entertainment en als zodanig advocaat van een aantal CBO's (ze voerde onder andere de procedure voor Lira tegen Ziggo over kabelvergoedingen en een arbitrage over VOD-vergoedingen voor Vevam, Lira en NORMA), schetste welke CBO’s actief zijn in de Nederlandse filmwereld en welke vergoedingen zij innen en verdelen. Haar presentatie is hier te raadplegen. Of dit alles nu ook in de praktijk werkt is een goede vraag; uit de vele opgestoken handen in de zaal kan je concluderen dat het VOD Aanhangsel met Derdenbeding in ieder geval herkend wordt uit de contracten.

NFF EXTENDED AUTEURSRECHT 09juli Fotograaf Almicheal Fraay 11 Foto: ©NFF/Almicheal Fraay

Een korte blik op de toekomst


De huidige afspraken over collectief beheer en vergoedingsaanspraken (‘convenant’) lopen eind 2019 af, dus er moet een nieuw convenant worden uitonderhandeld, anders ontstaat er mogelijkerwijs weer een patstelling waarin het moeilijk films maken is. En er is de Europese DSM-richtlijn (Digital Single Market): de platformaanbieder -bijvoorbeeld YouTube- dient er alles aan te doen om toestemming te verkrijgen alvorens het werk te mogen plaatsen. En dus daarvoor te betalen. Want dat is de value gap: YouTube verdient veel geld aan de content (via advertenties), maar daarvan gaat er niets naar de makers daarvan. Ook de door YouTube gegenereerde inkomsten worden straks waarschijnlijk via de CBO's verdeeld. Kingma geeft aan dat het belangrijk is dat de CBO's samen een blok vormen, want samen sta je sterk. Betaald krijgen door YouTube is helaas nog niet realiseerbaar in de nabije toekomst; er is nog een lange weg te gaan.


College van Toezicht Auteursrechten


Als CBO's voor auteurs de zaken regelen en in de gaten houden, wie houdt dan de CBO's in de gaten? Daarvoor bestaat ook een organisatie: het College van Toezicht Auteursrechten, oftewel de CvTA. Voor de meeste aanwezigen een beetje ver van hun bed show, wellicht, maar tóch relevant, legde Sem Bakker, werkzaam bij het toezichtsorgaan als senior jurist/functionaris gegevensbescherming uit. Een belangrijk aspect van het CvTA is handhaving: vooraf, bijvoorbeeld wanneer een CBO de statuten wijzigt, en achteraf, in de vorm van een advies of, in het meest serieuze geval een sanctie. De presentatie van Sem Bakker is hier te downloaden.


Vraag uit de zaal: er ligt een nieuw wetsvoorstel waaruit het CvTA niet meer betaald wordt uit de overheid, maar vanuit de branche - waarom is dat? Bakker legt uit dat dat anno nu een gebruikelijke gang van zaken is bij toezichthouders. De overheid zal nog steeds bijdragen, maar het gros van het budget komt voor rekening van de branche. De organisatie is zich bewust dat het in zo'n situatie actief zal moeten strijden om het onafhankelijke karakter te behouden.


Uit de zaal kwam voorts de opmerking dat er in de afgelopen twintig jaar een wildgroei aan CBO’s is ontstaan. Waarom niet alles in één CBO ondergebracht, zoals de Deense en Zweedse collega's hebben gedaan? Het antwoord is dat we te dealen hebben met een historisch zo gegroeide, maar daarom niet ideale oplossing. Eén organisatie die int en verdeelt voor iedereen lijkt te verkiezen, bijvoorbeeld ook voor andere makers als cameramensen, animatoren en visual effects-artiesten.

NFF EXTENDED AUTEURSRECHT 09juli Fotograaf Almicheal Fraay 72 Foto: ©NFF/Almicheal Fraay

Voorgelegde vraagstukken


Na de lunch is er nog een interactief vervolg, in een wat selecter gezelschap dat via een app vraagstukken voorlegde aan de aanwezige advocaten. Soms algemeen, soms ook heel specifiek, maar daarom niet minder interessant (of entertainend). Wat kun je als acteur doen als een fragment van jou –zonder jouw voorafgaande toestemming- gebruikt wordt voor een ledenwerfcampagne van de omroep die de serie uitzendt, en wat is je status als rechthebbende acteur als je in een productie zit die louter en alleen uit bijrollen bestaat? Er komen schrijnende en serieuze kwesties voorbij, zoals dwingende NTR-contracten, maar er is ook ruimte voor hilariteit, als blijkt dat Kingma en Wigman redelijk recent nog tegenover elkaar te hebben gestaan in de rechtbank, over het al dan niet rechtmatige gebruik van een Franse chanson in een film.


Het vonnis van deze bijeenkomst? Het maakte de complexe materie inzichtelijk, was interessant én vermakelijk tegelijkertijd. Kortom: je hoeft geen Erin Brockovich of Jimmy McGill te heten om de wet smakelijk en vlot toe te lichten. De zaak is uiteraard nog niet gesloten: op dinsdag 1 oktober 2019, tijdens de 39ste editie van het Nederlands Film Festival, krijgt dit onderwerp een vervolg tijdens de NFF Conferentie.


Deze editie van NFF Extended kwam tot stand in samenwerking met Netherlands Society of Cinematographers (NSC) en Eye Filmmuseum en werd ondersteund door Auteursbond/Netwerk Scenarioschrijvers, Belangenvereniging voor Acteurs (Act), Eye Filmmuseum, Dutch Academy For Film (DAFF), Dutch Directors Guild (DDG), Film Producenten Nederland (FPN), Nederlandse vereniging van Cinema-Editors (NCE), Netherlands Society of Cinematographers (NSC) en Vereniging Nieuwe Film- en Televisiemakers (VERS).

ProfessionalsNFF ExtendedAuteursrecht
ga terug