Zes jaar geleden ging er een schok door Nederland en de rest van de wereld: vlucht MH17 werd boven de Oekraïne neergehaald, geen van de 298 inzitten overleefden het. Hoe kun je die noodlottige gebeurtenis respectvol een plaats en een blijvende herinnering geven? In virtual reality, bewijst INKTZWART van Iris van der Meule.
In een notendop
"INKTZWART is een poëtische virtual reality-ervaring waarin de herinnering aan de MH17-ramp centraal staat. Het gaat over de slachtoffers én de nabestaanden, over de getuigen van de noodlottige crash in de Oekraïne, maar ook over buitenstaanders. Het gaat in ieder geval níet om de kille feiten, maar over mensen en over de gevoelskant van de gebeurtenis."
Wat ervaart de bezoeker?
"Het werk is zo ingericht dat je de scènes in je eigen tempo kunt bekijken. Elke scène staat voor een specifieke gebeurtenis of emotie. Ik hou er niet van om dat er allemaal superdik bovenop te leggen. Een nabestaande zal veel meer verwijzingen kunnen oppikken dan een buitenstaander. Omdat VR van nature al een ontzettend immersief medium is, heb ik de ervaring bewust rustig en neutraal gehouden. Toch hoor ik van iedereen dat-ie wel binnenkomt."
Wat zijn de interactieve elementen?
"Het is allesbehalve een game of simulatie. Ik heb geprobeerd het zo simpel mogelijk te maken - less is more. De nadruk moest echt op het verhaal en de ervaring liggen. Een mooi interactief element, dat je waarschijnlijk niet als dusdanig herkent, is dat je op het einde een roos neerlegt. De installatie bewaart zelf alle achtergelaten bloemen. Ben je de eerste bezoeker, dan zie je die ene roos. Kom jij aan het einde van de dag langs, dan kunnen er zomaar tweehonderd liggen."
Wat is een uniek element aan het werk?
"Het is een digitaal monument. Bij \'monument\' denk je automatisch aan een standbeeld, maar waarom zou je zo\'n gebeurtenis niet op deze manier kunnen herinneren? Voor mij heeft het net zoveel waarde als een standbeeld dat ergens buitenstaat. Daarom is dat neergelegde bloemetje stiekem misschien wel het belangrijkste interactieve element, want dat is wat je bij een monument doet. Een ander uniek aspect is dat ik INKTZWART in zijn geheel in VR heb geschetst en ontworpen. Niet eerst achter een bureau of tekentafel en dan de vertaalslag naar VR, maar direct ín het medium zelf - dat was voor mij voor het eerst."
Waar ben je het meest trots op?
"Dat het werk een zekere neutraliteit heeft en het inherente drama niet opklopt. Ik wil niet dat het de kijker verdrietig maakt, ik zet in op begrip. Het moest respectvol zijn en vooral niet te heftig - dat is gelukkig gelukt."
Naar welk ander genomineerd interactive werk ben jij het meest benieuwd?
"Ik ren direct naar de werken waar je een VR-bril voor op moet hebben. Niks ten nadele van de andere genomineerden, maar ik vind VR gewoon zó vet. Dus de eerste die mijn aandacht trok was EDEN\'S ADVENTURES. Het grappige is dat het totaal het tegenovergestelde van INKTZWART lijkt: dat van mij is verstild en zwart-wit, waar EDEN\'S ADVENTURES juist heel kleurrijk en druk oogt."
Meer over INKTZWART
