De 7 Gouden Vragen aan.. Margot Schaap

1. Wat is voor jou het meest memorabele moment uit je carrière tot nu toe?

Dat is een moment tijdens het draaien van mijn speelfilm Drijfzand. Er zat een scene in het scenario waar ik al vanaf het begin van de draaiperiode tegenop zag, omdat er inhoudelijk iets niet klopte, maar ik kwam er niet achter wat het precies was. Tot het laatste moment twijfelde ik over wat ik ermee aan moest. Op de draaidag waarop deze scene gepland stond, onderweg naar de set, realiseerde ik me dat we toch echt een andere scene nodig hadden, maar ik wist niet hoe die er dan precies uit moest zien. Ik besprak het met de cameraman en de first A.D. en we constateerden dat wat we hadden gepland dus niet gedraaid moest worden.

Vervolgens hebben we iedereen bij elkaar geroepen en zijn we gaan zoeken naar wat het wel moest zijn. Hanna van Vliet, Elsie de Brauw en ik op ‘de vloer’, in de woonkamer van één van de personages. De rest van de crew eromheen, kijkend naar hoe we aan het zoeken waren, geduldig wachtend totdat we wisten wat het nieuwe plan was. Dat was zo’n mooi moment. Het vertrouwen vanuit de crew dat daaruit sprak. Ik vond het zo tof dat die ruimte er was, en dat ik die heb kunnen nemen.

Het was voor mij het bewijs dat als je je goed voorbereidt met z’n allen, je heel goed weet wat de kern is, en elkaar daarin vertrouwt, je heel veel los kunt laten en kunt improviseren. Uiteindelijk is de scene waar het om gaat één van de mooiere scenes geworden in de film. Dit konden we alleen op dat moment ter plekke met elkaar bedenken. Deze ervaring gaat denk ik vormend zijn voor de manier van werken in mijn verdere carrière.

2. Wat weet niemand over jouw vak?

Ik zal niet zeggen dat niemand dit weet over mijn vak, maar vaak zijn mensen verbaasd als ze horen dat de montage van een film nog drie maanden duurt. “Wat doe je dan allemaal?” hoor ik vaak. Er wordt dan gedacht dat je gewoon alles achter elkaar plakt wat je hebt opgenomen, of dat je de dingen eruit haalt die niet zijn gelukt. Terwijl, in de montage maak je echt opnieuw je film.

Er wordt wel gezegd dat je een film drie keer maakt. Eén keer tijdens het schrijven, dan tijdens het draaien, en daarna tijdens de montage. Zo ervaar ik dat ook. De montage is zo enorm bepalend voor je film. Bij Drijfzand is er bijvoorbeeld een hele verhaallijn gesneuveld. Niet omdat het niet goed was, maar omdat de film door die verhaallijn een andere nadruk zou krijgen en daarmee iets anders zou gaan vertellen dan wat wij voor ogen hadden. Maar ook op scene niveau is de impact van de montage zo groot en bepalend voor hoe je de personages ervaart, en wat een scene voor indruk achterlaat.

In het geval van Drijfzand was het ook steeds zoeken naar de mate waarin we konden ‘uitwaaieren’, zonder de kern uit het oog te verliezen. Het is een heel lastig, maar ook interessant proces. Wat gebeurt er met de rest van de film, als je helemaal in het begin van de film één scene aanpast, of weghaalt? Voor dit soort beslissingen is tijd ook heel belangrijk. Zodat je terug kunt komen op je beslissingen, en over de tijd heen kunt ervaren wat de aanpassingen teweegbrengen voor je film. Het is een super spannend proces.

3. Welk talent uit jouw vakgebied moeten we in de gaten houden?

Ik zag de korte film Stray Sheep van Madja Amin, wat me heel nieuwsgierig maakte naar wat hij verder nog zal gaan maken. L’été et tout le reste en Free Fight van Sven Bresser vond ik ook mooi. Goede spelregie. Ik ben benieuwd naar een lange film van hem.

4. Welk personage uit een van je films zou je willen zijn?

Ik zou Seb uit Een dag in ’t jaar, mijn afstudeerproject aan de Master of Film, willen zijn. Seb is een fantast. Iemand voor wie werkelijkheid en fantasie in elkaar overlopen, of misschien wel hetzelfde zijn. Charmant. Vol bravoure. Beetje grootheidswaan lijkt me ook wel lekker. Hij is altijd op zoek naar avontuur. Ikzelf ben veel behoudender. Ik ben een goede observator, registreer details, ben van de precisie, maar zou me nooit zomaar ergens onbevangen instorten en kijken wat er gebeurt.

Hij heeft veel vertrouwen, of is niet bang voor een slechte afloop, het is maar hoe je het bekijkt. Ik denk trouwens dat ik liever heel dicht op zijn huid geplakt zijn leven zou willen observeren, dan dat ik hem daadwerkelijk zou willen zijn. Hij heeft ook een diepe eenzaamheid denk ik. Een soort ontkenning van zijn eigen persoonlijkheid. De voortdurende innerlijke onrust is waarschijnlijk dodelijk vermoeiend. Geef mij een kladblokje en een pen en ik leef als een schaduw met hem mee, is dat ook een optie?

5. Welke collega nomineer jij voor een Gouden Kalf?

Emo Weemhoff. Omdat hij een enorm goede cameraman is. En heel belangrijk: een heel fijn persoon om mee te werken. Hij is kritisch en open tegelijkertijd. Hij heeft een eigen stijl, of stem, en kan toch zijn werk in dienst stellen van het verhaal dat verteld wordt. Dat maakt een goede D.O.P vind ik. Hij heeft veel aandacht voor de voorbereiding, wat ruimte geeft om op de set open te staan voor verassingen. En ook belangrijk in het geval van fictie: het is een cameraman die goed is met acteurs, de energie perfect aanvoelt en weet wanneer welke ruimte in te nemen. Dit lijken bijzaken, maar het is zo ongelooflijk belangrijk voor het functioneren van een team.

6. Wat is jouw favoriete Nederlandse film?

A Family Affair van Tom Fassaert vind ik een fantastische film. De personages zijn fascinerend, zowel de moeder, als haar zonen, als de filmmaker, die zelf in een steeds lastiger parket komt te zitten. Het verhaal is ijzersterk, maar ook de manier waarop het gedraaid is en hoe je naar de personages en hun onderlinge dynamiek kunt kijken. Het is bizar, ontroerend, tot op zeker hoogte herkenbaar, spannend, hartverscheurend soms. Ik kan er eigenlijk niet meer over zeggen, je moet de film gewoon zien.

7. Wat is jouw favoriete herinnering aan 41 jaar NFF?

Ik was als vijftienjarige vrijwilliger op het NFF, waardoor ik een passe-partout had en dwaalde van de ene filmzaal naar de andere. Het merendeel van de tijd had ik geen idee waar ik naar keek. Ik herinner me een film van een filmmaker die zijn dochter had gefilmd, vanaf dat ze een heel klein meisje was, tot een volwassen vrouw. Iedere keer gedraaid in een enkel shot, vanaf statief. We zien hoe ze een sorbet eet in een ijswinkel. Niet een paar happen, maar echt hoe ze van begin tot eind die hele ijscoupe verorbert. Fascinerend vond ik het. En tegelijkertijd snapte ik niet wat ik ermee moest. Maar het besef dat je zoiets kon maken vond ik fantastisch.

Ik vraag me af of ik die transformatie van jong meisje naar volwassen vrouw er nu bij verzin. En of het eigenlijk wel zijn dochter was. Maar dat is het mooie van (film)momenten die indruk op je maken: ze gaan met je aan de haal, gaan een eigen leven leiden. Er zijn tijdens dat festival meer van dit soort filmmomenten geweest die een luikje voor me openden en me hebben gevormd als filmmaker.