De aftrap van het nieuwe NFF Extended-jaar stond in het teken van de Moonshot Digitale Cultuur. De Moonshot is een initiatief dat in de loop van 2023 ontstaan is uit een samenwerking tussen IDFA, Cinekid, het Nieuwe Instituut, MU Hybrid Art House en het NFF. Het doel was om de Nederlandse digitale cultuursector grotere zichtbaarheid te geven en te versterken.
Digitale Cultuur is een sector die kampt met specifieke kansen en uitdagingen maar wordt vaak door de buitenwereld geframed als onderdeel van disciplines zoals film, gaming, architectuur of design. Hoe waardevol de bijdrage vanuit het digitale cultuurveld ook is aan deze sectoren, het is ook een medium-specifieke sector met eigen wetmatigheden. Het ontbreken van deze onderkenning zorgt voor een stagnatie in de volwassenwording en maakt dat aspecten waar professionals werkzaam in dit veld mee te maken hebben, vaak niet gezien worden. De Moonshot-coalitie heeft in de loop van 2023 deze zaken in kaart gebracht en samengevat in het manifest Moonshot Digitale Cultuur.
In een Expertsessie tijdens NFF 2023 is dit manifest besproken, en is de vraag gesteld wat de mogelijke werkvormen of activiteiten zouden kunnen zijn waarmee de Moonshot haar community aangesloten kan houden en kan ondersteunen in de beroepspraktijk. Een van de uitkomsten was het opzetten van een kennisbank, een idee dat verder werd uitgewerkt tijdens NFF Extended op 6 maart.
De bijeenkomst bij MU Hybrid Art House is georganiseerd in samenwerking met het Nieuwe Instituut. Het doel was om in kaart te brengen aan wat voor wat voor soorten kennis behoefte is, en hoe we dat zouden kunnen omzetten tot een onderzoek. Onder moderatie van Dymphie Braun stond het eerste deel van de avond in het teken van inspiratie door andere netwerken en in het tweede deel gingen we zelf aan de slag in de vorm van een aantal Fishbowl gesprekken.
Na de opening en welkom van NFF-directeur Silvia van der Heiden die het belang van de Moonshot voor de sector benadrukte, namen Cathy Brickwood (het Nieuwe Instituut) en Paulien Dresscher (Nederlands Film Festival) het woord. Zij vertelden over de eerste resultaten van de Moonshot: in december 2023 werd bekendgemaakt dat de aanvraag die de Moonshot-coalitie bij OCW had neergelegd, een budget van €260.000 voor de distributie van Immersive producties, toegekend was. Dit budget werd toegekend via een speciaal hiervoor ingerichte Pilot Voucher-regeling van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Afgelopen week werd bekend dat dit budget inmiddels is besteed, en dat er nu toegewerkt kan worden naar een tweede deel van een distributieregeling.
Na de zomer komt er een nieuw budget beschikbaar voor de distributie van immersieve producties. Om de inrichting van deze nieuwe regeling te onderbouwen, is er eind vorig jaar tevens een aanvraag gedaan bij OCW voor het doen van onderzoek naar de bevindingen en uitkomsten van de Pilotregeling. De dag voor deze NFF Extended werd bekend dat het budget voor dit onderzoek ook toegekend is. Dit betekent dat dit onderzoek, onder penvoering van het Nieuwe Instituut, nu ook van start gaat.
Na al dit goede nieuws werd het tijd voor het programma. Ter inspiratie bestond het eerste deel uit een aantal presentaties. Ten eerste kwam aan het woord, via een stream vanuit Saudie-Arabië, Irini Papadimitriou, creative director van FutureEverything. FutureEverything is een digitaal kunstfestival in Manchester dat zich sinds het midden van de jaren 90 richt op kunst, technologie en maatschappij. Vanuit een kritisch perspectief stelt het kunstenaars om nieuw werk te creëren. Sinds 2018 hebben ze hun infrastructuur opnieuw georganiseerd om over te stappen naar een nieuwe curatoriale vorm, en om ondersteuning te bieden aan hun team en externe samenwerkingspartners. FutureEverything heeft een duidelijke visie en missie ontwikkeld, bestaande uit drie hoofdlijnen: openbare kunstwerken, digitale debatten en samenwerkingen tussen sectoren. Ze streven naar volledige transparantie in hun processen, met een focus op langetermijnprogrammering en constante evaluatie. Het festival streeft naar diversificatie van inkomsten en financiën, en benadrukt het belang van netwerken en het beïnvloeden van veranderingen binnen de technologische ontwikkelingen.
Als tweede spreker vertelde Ingrid Kopp van Electric South over Immerse, het maandelijkse online publicatieplatform over opkomende vertelvormen. Het uitgangspunt van immerse was de gedachte dat kritische discussies over technologische ontwikkelingen ontbraken. Samen met medewerkers van het MIT DocLab en Dot Connector Studio onderzochten zij hoe multidisciplinaire samenwerking nieuwe mogelijkheden bood en verkenden ze toekomstige vertelmogelijkheden. Workshops en subsidies hebben bijgedragen aan het succes, terwijl sociale media de verspreiding van informatie vergemakkelijken. Immerse streefde naar inclusiviteit en innovatie, met een focus op duurzaamheid en financiële ondersteuning. Immerse heeft van 2016-2023 bestaan.Als laatsten kwamen Philo van Kemenade (Storytellers United) en Martijn de Waal (Hogeschool van Amsterdam) aan het woord. Philo onderzoekt met Storytellers United wat een goed verhaal maakt en ziet het internet als metamedium. Vanuit Storytellers United, een internationaal netwerk van makers dat kennis en ervaring met elkaar deelt, organiseert hij Story Jams. Met mensen uit diverse disciplines (van codebouwers tot fotografen) worden samen verhalen gebouwd. Philo benadrukt dat een waardevolle online ruimte (momenteel Slack) en een gevoel van eigenaarschap essentieel is voor het bij elkaar houden van een internationale gemeenschap. Vrijwillige bijdragen dragen bij aan het mondiale karakter, maar er is behoefte aan meer duurzame infrastructuur dan Slack.
“ Various organisations as well as individual makers in the field of digital culture have specialised in particular tasks, developed specific expertises or have a set position in the larger chain of funding, experimenting, research, making, distribution and impact production and public engagement. For digital culture to flourish, it is important to organise them in an ecosystem, where connections can be made, and parties can learn from each other.”
Martijn de Waal, professor bij de onderzoeksgroep Civic Interaction Design aan de Hogeschool van Amsterdam, onderzoekt de relatie tussen nieuwe mediatoepassingen en publieke ruimtes. De onderzoeksgroep werkt samen met professionals uit de creatieve sector om projecten te interpreteren en nieuwe media te verkennen. Ze starten met een uitdaging, experimenteren, delen inzichten wereldwijd en organiseren evenementen om te leren en innoveren. Ook brengt de HvA de Recast-nieuwsbrief uit, een onilne nieuwsbrief die kritische discussies over digitale cultuur stimuleert en de bijdrage vanuit dit domein aan de samenleving benadrukt.
Dit deel van de avond werd afgesloten met een paneldiscussie waarbij verder ingegaan werd op de brede scope van de definitie van digitale cultuur en het belang van transparantie en open source binnen de community maar ook de noodzaak van goede financieringsmogelijkheden voor de hele keten.
“ Sometimes it is necessary to revisit definitions and interrogate them. The language we use is important but it is also ever evolving and we have to acknowledge the difficulties in creating one definition that can work for interdisciplinary practices.”
Na een pauze met heerlijk eten verzorgd door food designer Franke Elshout was het tijd voor de Fishbowl gesprekken. Met vier stoelen in het midden waarvan één leeg, en de overige aanwezigen eromheen gepositioneerd, werden er rondom drie vragen een gesprek gevoerd:
1) Wat wil je weten: Wat voor soort onderzoek, welke kennis mis je in je professionele leven?
2) Waar vind je nu informatie die je nodig hebt: Waar zijn alle bolwerken van kennis, waar maak jij vaak gebruik van
3) Welke andere organisaties zouden mee kunnen samenwerken in het genereren van kennis?
Het gesprek werd gevoerd op de drie stoelen in het midden, zodra iemand van de omliggende kring plaats nam om mee te praten, moest iemand anders zijn stoel weer afstaan. Onderwerpen die de revue passeerden waren: het ontbreken van tijd en een ruimte om onderzoek te doen, het belang van samenwerking met universiteiten (iets wat in het buitenland wel gebeurt), de noodzaak van open source infrastructuur vanuit de publieke waarden opgezet, dat er inmiddels meer kennis is over financieringsmogelijkheden maar dat niet iedereen die weet te vinden en dat er voor de sector naast de ‘C’ ook kansen liggen bij de ‘O’ en ‘W’ van het OCW.
Al pratende werd de conclusie getrokken dat onderzoek vanuit samenwerking tussen diverse sectoren cruciaal was. Vertoningsinstellingen, onderwijsorganisaties en makers zouden de handen ineen moeten slaan. Er kunnen drie teams samengesteld worden vanuit de Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Academie Minerva uit Groningen van waaruit drie concrete onderzoeken geformuleerd kunnen worden. Hiervoor wordt in de komende periode financiering gezocht door de Moonshot coalitie.
Voor het vervolg: houd de Moonshot website en de nieuwsbrief in de gaten (aanmelden kan hier). Heb je input voor de nieuwsbrief, elke laatste donderdag van de maand kun je dat delen via nieuwsbrief@moonshotdigitalecultuur.nl in de vorm van 150 woorden, een link + een plaatje.
“ The importance of the Digital Culture ecosystem lies in collaboration to strengthen its components. Partnerships with makers, facilitators, institutes and funding entities are crucial.”
