In Memoriam Rudolf van den Berg

Op zaterdag 12 juli jl. overleed scenarist en regisseur Rudolf van den Berg op 76-jarige leeftijd. Als autodidact groeide hij uit tot een filmmaker waarvan diverse titels in het geheugen gegrift staan.

Met Sal Santen rebel (1982) maakte hij een portret van de joodse revolutionair-schrijver Sal Santen (1915-1998). Hij won er het eerste Gouden Kalf voor Beste Lange Documentaire mee.
Zijn speelfilmdebuut Bastille (1984) naar de roman van Leon de Winter, leverde Rudolf van den Berg zijn eerste Gouden Kalf voor Beste Regie op. Nadat Thom Hoffman de hoofdrol had gespeeld in Zoeken naar Eileen (1987), opnieuw naar een roman van Leon de Winter, won de acteur in de boekverfilming De avonden (1989) naar Gerard Reve, het Gouden Kalf voor Beste Acteur. De film was ook goed voor het Gouden Kalf voor Beste Film.

De horrorfilm De Johnsons (1992) werd door Steef de Koning in 2011 in Schokkend Nieuws als volgt gekwalificeerd: “(...) een routine-klusje, geklaard door een vakman die op zijn sloffen heel wat Nederlandse collega’s ver achter zich laat.”

In 1997 kreeg Rudolf van den Berg zijn tweede Gouden Kalf voor Beste Regie voor For my Baby, waarin een Weense stand-up comedian wordt geconfronteerd met zijn joodse identiteit.

Rudolf van den Berg nam de regie van vier afleveringen van de kwaliteitsserie Oud Geld (1998-1999) op zich. De serie won in 1999 de Zilveren Nipkowschijf.

Tirza (2010) opende het Nederlands Film Festival in 2010. Arnon Grunberg schreef de roman en net als bij de eerdergenoemde boekverfilmingen, gaf Rudolf van den Berg nu ook een eigen draai aan het geheel. Hij ontving zijn derde Gouden Kalf voor Beste Regie.

Ook zijn volgende speelfilm, Süskind (2012), trok een groot publiek naar de bioscoop. Tirza en Süskind werden door meer dan 100.000 mensen bezocht en producenten en regisseur kregen daarom een Gouden Film uitgereikt. Süskind speelt zich af in 1942. In het door de nazi’s bezette Amsterdam besluit een belangrijke medewerker van de Joodsche Raad handjeklap met de SS te spelen, waarmee hij honderden kinderen van transport naar de concentratiekampen weet te redden.

In 2014 kwam de lange documentaire Hamartía Om en nabij Van Gasteren uit. Tijdens het maken van een documentaire over het leven en werken van cineast Louis van Gasteren trachtte Rudolf van den Berg erachter te komen waarom Van Gasteren juist hèm deze film wilde toevertrouwen.
Meestervervalser Han van Meegeren werd door Rudolf van den Berg geportretteerd in Een echte Vermeer (2016). Deze film beleefde zijn première op het Nederlands Film Festival.

Rudolf van den Berg schreef het scenario voor Spinoza, de film die hij al decennia van plan was te maken over de zeventiende-eeuwse filosoof en politiek denker, “Een aangrijpend epos over een moedig mens”, zoals Rudolf van den Berg zelf omschreef. De opnames, van wat zijn laatste regie bleek, waren pas net afgerond.