Bekendmaking nominaties Gouden Kalf Digitale Cultuur 2025

Ancestors is een interactieve groepservaring waarbij de smartphone als gids opereert. Aan de hand van selfies van de deelnemers wordt er met behulp van AI hun gezamenlijke familie stamboom gecreëerd en reist men zes generaties in de toekomst.

Ancestors weet in een mooi rond verhaal op een slimme, humoristische, maar ook invoelende manier emotioneel beladen interactie te creëren. Door de binnenwereld van de deelnemers subtiel te prikkelen en ruimte te geven aan hun eigen beleving, ontstaat een gezamenlijke ervaring die leidt tot nieuwe inzichten.

De maker kiest voor een universeel onderwerp dat raakt aan de kern van wat het betekent om mens te zijn: "In welke wereld wil jij dat jouw kinderen opgroeien?" Zonder zwaar of pathetisch te worden, opent het een fundamenteel gesprek over de toekomst, met persoonlijke herinneringen uit het verleden, waarin voelbaar wordt dat iedere beslissing die we nu maken, ertoe doet.

Juist in een tijd van polarisatie biedt dit werk een waardevol platform om elkaar te ontmoeten. Het is sterk dat hier juist de smartphone, de technologie waar bij uitstek veel mensen zich in verliezen, ingezet wordt om een live verbinding met anderen tot stand te brengen.

De jury was onder de indruk van de zorgvuldigheid en helderheid van de artistieke en technische uitvoering, die bedrieglijk simpel lijkt, maar feitelijk een zeer complexe sociale interactie mogelijk maakt. Het gebruik van je eigen mobiel en de instructies die daarop worden getoond zijn precies en effectief, waardoor deelnemers volledig op het systeem kunnen vertrouwen. Het werk weet zo een delicate balans te vinden tussen sturing geven en ruimte laten. Het resultaat is een bijna holistische ervaring waarbij vele individuele wegen worden bewandeld, maar leiden tot een collectief gedeeld inzicht.

Lacuna is een roomscale VR documentaire die je meeneemt in het aangrijpende verhaal van Sonja. Zij werd als klein meisje voorgoed gescheiden van haar ouders in 1943. Sonja overleefde de oorlog maar kan zich er niets meer van herinneren. Deze documentaire neemt ons mee in haar leven via vervormde herinneringen, vervagende beelden en herinterpretaties van het verleden. Lacuna onderscheidt zich door een sterke artistieke realisatie. Het onderscheidt zich door zijn gelaagdheid, zowel inhoudelijk als in de beeldtaal. De immersieve ervaring ontvouwt zich als een gedachteruimte van Sonja die herinneringen tracht terug te halen. Hier wordt de kracht van het medium virtual reality ten volle benut als een binnenwereld waarin je vrij kan bewegen en herinneringen verschijnen en verdwijnen op het ritme van de vertelling. De makers kiezen er bewust voor de herinneringen die zich manifesteren als foto's en 3D ruimtes voor de toeschouwer fluïde, oncontroleerbaar en ongrijpbaar te houden. Dit maakt het zoeken van Sonja in de ruimte tussen de herinneringen voor de deelnemer op bijzondere wijze fysiek ervaarbaar.

De jury werd geraakt door de meeslepende manier waarop het verhaal in beeld is gebracht. In het bijzonder was er waardering voor de vertaling van de tussenruimte tussen herinneringen - een complex en uitdagend gegeven dat hier met grote zorg en verbeeldingskracht is vormgegeven. Een belangrijke kracht schuilt in de parallellen die het werk trekt met het heden en het actuele politieke klimaat, en de vraag hoelang je zelf blijft hopen dat het allemaal wel meevalt. Maar ook de simpele vraag of je je eigen moeder ooit naar het krijgen van een kind hebt gevraagd benadrukt de kracht van het werk vanuit de menselijke maat en tragiek.