Verslag NFF Extended x Film For Future: Schrijf de toekomst!

Op 8 november vond NFF Extended x Film For Future: Schrijf de toekomst! plaats in het Eye Filmmuseum in Amsterdam. Tijdens deze middag werd onderzocht hoe verhalen met een positieve, duurzame impact kunnen worden vormgegeven. Diverse sprekers deelden inzichten over hoe de filmindustrie kan bijdragen aan een duurzamere toekomst.

Muziektrio Bash begeleidt de bezoekers met muziek van de film Don’t Look Up, terwijl deze de zaal binnen lopen. Wanneer iedereen zit en de deuren sluiten klinkt Nearer, My God, to Thee, het muziekstuk wat gespeeld werd tijdens de laatste momenten van de Titanic.

“Maar het einde is niet nabij,” verzekert Ido Abram, Artistiek Directeur van het Nederlands Film Festival, ons tijdens zijn inleiding. “We kijken vooruit en gaan hele mooie dingen met elkaar bespreken.” Abram benadrukt dat verhalen niet alleen ons denken beïnvloeden, maar ook discussies en veranderingen kunnen aanwakkeren. De centrale vraag luidt: Hoe kunnen filmmakers hun podium gebruiken om verhalen te vertellen met een positieve en duurzame impact?

Producenten Iris Otten en Laurette Schilling van Film For Future benadrukken de noodzaak van concrete handvatten. Zij vroegen collega producenten voorafgaand aan vandaag of zij een scène in hun producties konden doorsturen die een duurzaam onderwerp illustreert. De enthousiaste respons wordt getoond in een kort filmpje bestaande uit e-mails, niet uit filmvoorbeelden, want die bleken er niet te zijn. “Ik wil graag helpen: alleen hoe?!”, is de hoofdgedachte van de getoonde e-mails.

Janine Abbring, moderator, neemt vervolgens het woord: “Door de kennis van wetenschappers te combineren met de kracht van verhalenvertellers en kunstenaars, kunnen we verhalen creëren die mensen raken en hopelijk aanzetten tot actie. Maar wij willen het vanmiddag ook graag hebben over de praktijk.”

De eerste spreker is acteur en klimaatactivist Sieger Sloot. Met zijn presentatie schetst hij de context; een overzicht van de wetenschappelijk feiten over het klimaat. Hij onderstreept het belang van stilstaan bij de werkelijke toestand van de wereld. “Het is goed om het beest in de bek te kijken, in al zijn hevigheid.”

Wat volgt zijn de feiten. Feiten over de noodzaak van een stabiel klimaat en hoe de wereld steeds dichter bij de ontwrichting van klimaat en ecosysteem komt. Maar er is ook hoop: “Er is niet veel nodig voor verandering,” vertelt hij.

Sloot benoemt hierbij de belangrijke rol van schrijvers en creatieve makers die de menselijke component van de cijfers, grafieken en feiten kunnen vertellen: zij hebben goud in handen. Hij sluit af met een oproep: “We hebben iedereen nodig om diens talent in te zetten om verder onnodig menselijk lijden te kunnen voorkomen. Elke ton CO2 die we niet uitstoten voorkomt extra doden in de toekomst.”

Sloot wordt opgevolgd door Lucy Stone, oprichter van Climate Spring. Stone ondersteunt schrijvers en makers in hun strijd tegen de opwarming van de aarde. Climate Spring probeert het narratief te veranderen rondom klimaatverandering door zich actief in te zetten voor filmische vertellingen die hiervoor kunnen zorgen. Stone vertelt dat wetenschappers en activisten vaak het gevoel hebben de narratieve strijd te verliezen van oliemaatschappijen. De fossiele industrie is namelijk al lange tijd bezig met een eigen narratief om men te doen geloven dat deze vervuilende industrie aan de kant van de mens staat.

Ze geeft een voorbeeld uit 1948: The Louisiana Story, een film over hoe de komst van een oliemaatschappij alles beter maakte in een klein dorp in Amerika. Deze Oscarwinnende film is in opdracht gemaakt van een oliemaatschappij.

Er wordt samen met de filmmakers in de zaal een interactieve sessie “Flip the Script” gedaan, waarbij wordt bedacht hoe scenario’s van grote films omgebogen kunnen worden naar iets wat een duurzame impact zou kunnen hebben. Superhelden-films worden films over de gewone mens. Verhalen waarin de natuur vijandig om zich heen slaat, worden verhalen waarin mensen juist samenwerken met de wereld om hen heen. De kern van Stone’s verhaal is dat makers actief moeten gaan nadenken over hoe zij het narratief van de klimaatcrisis kunnen ombuigen; van iets waar passief en noodlottig op afgestevend wordt, naar iets waar actief en hoopvol tegen gestreden kan worden. Zelfs als “gewone” mensen zonder superkrachten.

Uit de zaal wordt nog een vorm van nudgen genoemd. Overdadigheid, luxe en grootsheid worden vaak gehanteerd als normaal in series en films. Personages kleiner en simpeler laten wonen, zonder verhaaltechnische reden, zou kunnen bijdragen aan een nieuwe maatstaf. Simpelheid kan gelukkig maken en dit tegenover rijkdom en consumptie zetten kan een verschil maken. Deze toevoeging uit de zaal sluit aan bij de omslag van Product Placement naar Planet Placement.

Anoek Nuyens en Rebekka de Wit, theatermakers en kunstenaars, sluiten de middag af. Wat is de rol die kunstenaars kunnen spelen in een wereld waar een klimaatcrisis woedt? Ze benoemen de drempel van schaamte die een grote rol speelt bij het maken van werk over de klimaatcrisis.

Nuyens vertelt over haar angst: “Ik wilde iets over de klimaatcrisis maken, maar ik durfde mijn liefde voor de natuur niet te benoemen, omdat je dan toch snel minder serieus wordt genomen.” De Wit haakt aan: “De diskwalificatie tot bomenknuffelaar is eng. Je hebt elkaar nodig om het te durven en die angst te trotseren.” Abbring vat samen: samen durven deugneuzen.

Samen durfden Nuyens en de Wit het pad te bewandelen en hieruit ontstond het succesvolle theaterstuk De Zaak Shell. Tijdens het maakproces ontdekten ze dat je niet één boosdoener kunt aanwijzen in deze crisis. “Het verschuiven van de schuldvraag naar een verantwoordelijkheidsvraag is belangrijk. Met goed en slecht aanwijzen ben je heel snel klaar en het helpt ons niet vooruit. Dit is een crisis waarin de verantwoordelijkheid steeds wordt doorgeschoven.”

Nuyens en De Wit benadrukken dat verhalen serieus genomen moeten worden. Bij Shell hebben ze een scenario-afdeling die scenario’s schrijft over alles waar het bedrijf mogelijk mee te maken kan krijgen. “Ze hebben in 1998 al een scenario geschreven over een grote klimaatrechtszaak die tegen hen zal worden aangespannen.”, vertelt Nuyens. “Ik voel me dan zo’n sukkel. Wíj́ hebben toch die pen en die verbeelding?”

De theatermakers pleiten voor vertrouwen in verhalen, deze bezitten immers al eeuwenlang een transformatieve kracht. “We moeten ons er meer bewust van zijn dat wij ontelbaar veel impliciete waarden en normen communiceren aan het publiek met onze verhalen. We beschrijven de werkelijkheid niet alleen, we schrijven haar ook voor.”

Tot slot schetsen Nuyens en De Wit een hoopvol tijdperk waarvoor plaats is na alle inspanningen die schrijvers, kunstenaars en beeldmakers zullen gaan leveren.

“Met kunst kan een estafette van verantwoordelijkheid nemen ontstaan. En als die eenmaal op gang is, dan is het tijd voor de écht belangrijke dingen: met alle mensen van wie we houden op een groot bloemenveld staan, schone lucht inademend en zonder enige vorm van ambiguïteit kunnen zeggen: het is hier schitterend!”

Tijdens de middag onderstrepen de sprekers dat filmmakers en kunstenaars een unieke verantwoordelijkheid hebben in de strijd tegen klimaatverandering. Er wordt opgeroepen om hun creatieve kracht te benutten en zo bij te dragen aan een hoopvolle toekomst waarin duurzaamheid centraal staat.

Tekst: Pien Vroonland

Tools voor verandering

Op de website van Film For Future vind je een overzicht van tools, die jou hopelijk kunnen inspireren tot het schrijven van een verhaal dat aanzet tot verandering. Ontdek ze hier.