Juryrapporten NFF Debuutcompetitie en NFF Studentencompetitie 2024

Filmprijs van de Stad Utrecht

Voor de winnaar van de NFF Debuutcompetitie.

Moustache - Regie: Idriss Nabil
Wat een ontwapenende, inspirerende en liefdevolle film. In dit verhaal wordt de vriendschap tussen twee kinderen op de proef gesteld door hun thuissituaties, die in eerste instantie tegenovergesteld lijken maar toch meer overeen blijken te komen dan verwacht.

Het prachtige spel van de jonge acteurs laat het grote talent van de regisseur zien. Zelden hebben wij zulk sterk, invoelend acteerwerk gezien van zulke jonge spelers, die de kijker weten te raken, ontroeren en overdonderen. Ook de moeiteloze overgangen van de realiteit naar een meer fantasierijke wereld laten het talent van de maker zien, die gedurfde keuzes maakt op het gebied van stijl, vorm en sfeer. De inclusieve casting voelt als een vanzelfsprekendheid waar veel films van kunnen leren, en de durf om in een jeugdfilm zulke kwetsbare en ingewikkelde onderwerpen aan te snijden toont het lef van de regisseur.

Deze zeer volwassen jeugdfilm doet niet onder aan het hoge niveau van kinderfilms in Nederland, en hoort thuis in de indrukwekkende rij van gerenommeerde jeugdfilms. We kunnen niet wachten om de volgende film van deze veelbelovende maker te bewonderen.

Aït Ishaq - Regie: Selim Haase en Simon Bavinck
Aït Ishaq is een ruwe diamant, die niet nadrukkelijk opvalt in het geraas van de dag. Maar voor hen die de film en het gelijknamige dorp aandachtig bekijken, is er geen weg meer terug.

De poëtische openingssequentie, die even spannend als liefdevol is, neemt de kijker mee het afgelegen dorp in. Langzaamaan worden, tegen de achtergrond van het beeldschone landschap, de inwoners en hun gebruiken aan de kijker geïntroduceerd. We komen meer te weten over een overleden vader en de zoektocht van de maker naar wie zijn vader eigenlijk was. Vragen over identiteit, geluk en geloof passeren de revue terwijl de dorpsbewoners hun levenslessen met de maker delen. Met dit ambitieuze en intieme debuut wekt de maker zijn vader tot leven, terwijl hij tegelijkertijd een mysterieuze figuur blijft. De kijker blijft achter met vele vragen en de jury plaatst daarbij een kleine kanttekening, maar:

Deze lange documentaire is qua cinematografie, montage en sound-design sterk neergezet en weet daarom bij de jury op te vallen als bijzonder debuutwerk. De jury is ervan overtuigd dat de jonge regisseurs Selim Haase en Simon Bavinck nog meer antwoorden in deze persoonlijke zoektocht kan vinden en kijkt ernaar uit om dat in de toekomstige films van hen en het team terug te zien.

Winnaar: De Jackies - Regie: Elvira Porcedda
Deze ambitieuze debuutfilm trekt de kijker direct mee in een totaal eigen en geloofwaardige sci-fi wereld, die visueel heel krachtig is neergezet. Het camerawerk in de auto deed niet onder voor de welbekende scène uit Children of Men, waardoor de kijker vanaf de openingsscène direct gegrepen wordt.

Na een sterke openingsscène belanden we via een hond, die doet denken aan Tarkovsky's Stalker, bij het hoofdthema van de film. De maker gaat met grote thema’s en levensvragen aan de slag, die voor de huidige generaties uiterst urgent zijn. Juist door het sterke gebruik van genre, wordt die grootse thematiek behapbaar voor de kijker. Het lukt de maker in de ogen van de jury dan ook goed om de huidige wereldproblematiek, en de moedeloosheid die men daardoor kan voelen, impactvol over te brengen op het publiek.

De jury was tevens te spreken over de casting; vooral ook de groep bijpersonages voelde heel natuurlijk aan, wat de wereld van de film rijker en goed geloofwaardig wist te maken. De credits van de film tonen een jonge en gedreven crew, en de jury hoopt in de toekomst dan ook nog meer van dit team als geheel te mogen bekijken. Bovenal heeft de jury bewondering voor de duidelijke handtekening van de jonge maker en is dan ook zeer benieuwd naar haar toekomstige werk. Misschien kan regisseur Elvira Porcedda in de toekomst wel “de wereld redden”.

EY Talent Award

Voor de productie met de hoogste production value.

Rups (Susanne Hagen) - Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
De jury heeft met een grote glimlach naar deze kleurrijke jeugdfilm gekeken. De film neemt haar doelgroep zeer serieus en is zorgvuldig, stijlvast en met veel oog voor detail gemaakt, met goede spelregie van de jonge acteurs en goed gekozen locaties, passend bij de scale van het verhaal. Ook vielen de creatieve make-up, styling en detaillering in de props erg in de smaak. Het gebruik van animaties die het kindse perspectief versterken werkt goed samen met de absurdistische wereld die gecreëerd wordt. Een film die in eerste instantie opvalt door haar vorm, maar daarnaast ook een belangrijk verhaal over weet te brengen over dichtbij jezelf blijven, zelfs als iedereen in je omgeving alles anders doet. Dit maakt de film universeel herkenbaar, en van begin tot eind boeiend om naar te kijken.

De toekomst is failliet (Suzanne Koopstra) - Nederlandse Filmacademie
De jury is erg onder de indruk van deze creatieve documentaire. Elke scène wist te verrassen en leek te kloppen in het verloop van de film. Het hoofdpersonage wekt direct sympathie op door zijn eigenheid en passie voor zijn stad, en zijn verhaal is respectvol en met zowel gepaste zwaarte als humor in beeld gebracht, wat een knap staaltje regiewerk is. De mooie, altijd inhoudelijke coherente shots, op veel verschillende locaties, en het extensieve archiefmateriaal getuigen van een hoge productiewaarde, maar de film onderscheidt zich met name door het indrukwekkende gebruik van VFX. Het vormt een treffend contrast met de persoonlijke boog van de hoofdpersoon, die vasthoudt aan het verleden terwijl hij ingehaald wordt door de toekomst. Een perfect voorbeeld van hoe de juiste vormkeuzes de onderliggende thematiek van een film enorm kunnen versterken.

Winnaar: Vaders zijn ook zonen (Sammy Shefa Idris) - Nederlandse Filmacademie
De jury heeft met ingehouden adem naar deze zeer persoonlijke documentaire gekeken over de inmiddels overleden vader van de regisseur en vragen omtrent zijn afwezigheid in zijn leven. De regisseur stelt zichzelf een heldere vraag aan het begin van zijn zoektocht, en komt tot een conclusie die de titel van de film eer aan doet en toch ook weet te verrassen. De combinatie van vele verschillende soorten beelden waaronder archiefmateriaal, bijzondere locaties en studio-opnames demonstreren een hoge productiewaarde. De meeste waarde van deze film zit wat betreft de jury echter in de veiligheid en intimiteit die de maker creëert voor de mannen van kleur in de praatcirkel. Kwetsbare gesprekken, die in het volste vertrouwen zijn opgenomen. Ook de scènes waarin jonge kinderen vertellen over hun band met hun vader, raken enorm. Een volwassen film die universeel weet te raken, en aanzet tot nadenken.

Vaders zijn ook zonen greep direct vanaf de openingsscène de aandacht van de jury en liet hen achtentwintig minuten lang niet meer los. Alhoewel de titel voor zich spreekt, slaagt de regisseur er toch in om de kijker te verrassen door hen mee te nemen in zijn persoonlijke zoektocht, en alle rauwe emoties te laten zien die daarbij horen. De film voelt volwassen en afgerond, wat best een prestatie is gezien de onderzoeksvraag van de regisseur vrij gecompliceerd is. Verder onderscheidt de film zich door haar bijzondere locaties, mooie cinematografie, de vele figuranten van allerlei verschillende leeftijden en achtergronden, en de afwisseling in verschillende typen beeldmateriaal. Dit maakt de documentaire niet alleen hoog in productiewaarde, maar ook heel afwisselend in haar vorm en daarmee van begin tot eind interessant om naar te kijken. De kwetsbaarheid en intimiteit in de verschillende scènes, zoals in de praatcirkel, in de moskee en op de begraafplaats, werd door het scherm heen gevoeld. Hiermee demonstreerde de maker zijn uitstekende regisserende kwaliteiten, en dit was uiteindelijk doorslaggevend voor de jury om Vaders zijn ook zonen uit te roepen tot de terechte winnaar van de EY Talent Award.

Shalky Scenarioprijs

Voor het beste scenario van een afstudeerfilm.

Wij, als jury, hebben de eer gehad om voor de eerste editie van de Shalky Scenarioprijs de scripts van een nieuwe generatie afstudeerders te lezen. De jury dit jaar bestaat uit Tom Enzler, Gijs Kerbosch, Lance Hossein Tangestani, Matthijs van der Veer en Emma Nagelmaker.

In de selectie was zichtbaar wat deze jonge makers te bieden hebben aan het huidige filmlandschap en haar toekomst. De jury was onder de indruk van de verscheidenheid van de verhalen, geen enkel scenario was of las zoals de ander. Dit belooft een kleurrijke toekomst voor de Nederlandse filmindustrie.

Thema’s als zelfontdekking en dramatisch verloren liefdes doen blijken dat dit jonge makers zijn die, bij gebrek aan een beter woord, nog volop in de zelfontdekking zitten. Stilistisch gedurfde keuzes en onconventionele verhaalstructuren laten echter zien dat deze afstudeerders niet bang zijn om te experimenteren en zichzelf hardop uit te drukken. In hun scenario’s tonen ze aan dat ze sociaal geëngageerd zijn en niet bang om de lelijke kanten van de samenleving uit te lichten. Wij als jury waren onder de indruk van de durf die deze schrijvers hebben. Petje af naar álle afstudeerders.

De Anatomie van een Meermin (Tjeerd Dam) - Nederlandse Filmacademie
Een intrigerend verhaal over een intrigerende jongen die vervreemd is geraakt van de buitenwereld, dankzij zijn vader. Deze vader heeft zijn zoon ervan overtuigd dat buiten de door hem aangegeven grenzen, er meerminnen op de loer liggen die hen zullen verleiden met hun zang om ze vervolgens vermoorden.

Schrijver Tjeerd Dam heeft hier met redelijk conventionele verhaalelementen een gedurfd en meeslepend verhaal geschreven, dat toch ver buiten het conventionele valt. Het daagt de lezer van meet af aan uit om actief mee te puzzelen en de wereld waarin het hoofdpersonage zich bevindt stukje bij beetje te ontrafelen. De kundig in elkaar gezette wereld, met al haar complexiteit en details, maken het een visuele leeservaring waarin je wordt meegenomen in verhaal en omgeving. De affectievolle en symbiotische relatie tussen vader en zoon is voelbaar, met een (af en toe iets te) duidelijke onderliggende spanning. De stappen die het hoofdpersonage buiten de afgebakende wereld van zijn vader zet, geven een goed contrast weer tussen de twee omgevingen. De ontrafeling op het einde laat echter wat te wensen over, zeker na het lezen van zo’n interessant verhaal.

De schrijver heeft duidelijk een eigen stem en weet deze vakbekwaam te vertalen naar een scenario. Met deze unieke world-building is het alleen nog maar afwachten op wat Dam nog meer kan bedenken.

Mother’s Child (Naomi Noir) - Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
Mother’s Child is een scenario dat blijft verassen in haar omgang met genre, verhaalstructuur en het vermogen om de verwachtingen van de lezer te ondermijnen. In zijn algemeenheid gaat dit verhaal over een moeder wier zoon fysieke en mentale beperkingen heeft, die moet vechten tegen de rompslomp van de bureaucratie om de juiste zorg voor hem te krijgen. Schrijver Naomi Noir weet hier een uniek verhaal van te maken, door middel van haar visuele omschrijvingen van een wereld die ons bekend is, maar ook vreemd. Er is te alle tijden veel gaande, ondanks dat de verhaalwereld erg klein is, dit heeft als resultaat dat net wanneer je denkt te begrijpen welke kant het verhaal op gaat er een onverwachte keuze wordt gemaakt die je wederom doet nadenken over wat je net hebt gezien. Dit wordt versterkt door de audiovisuele keuzes, waarin ook muziek is meegenomen, wat op zijn beurt weer bijdraagt aan de unieke sfeer die de schrijver heeft gecreëerd op de pagina.

De meer magisch-realistische elementen voegen veel toe aan het verhaal an sich en maken het een verfrissend scenario om te lezen. Duidelijke keuzes zijn gemaakt over in hoeverre dit bijdraagt aan de vertelling of juist de vertelling is, wat een koorddans is die hier goed is uitgevoerd.

Het is knap hoeveel Voet wel niet kwijt kan in tien pagina’s, hoewel dit vermoedelijk meer zou zijn geweest als het geschreven was in het reguliere format. Met humor, absurdisme en veel lef laat ze al duidelijk een eigen stem horen. Niet alleen zijn wij benieuwd naar de uitwerking van dit script, maar ook naar wat deze schrijver allemaal nog meer te bieden heeft.

Winnaar: Wij zijn de spoken (Alisa Bloemendaal) - Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

Bij het overlijden van een familielid, worden alle interpersoonlijke relaties in de familie op scherp gezet. Een familiediner kan dan opeens een van de pijnlijkste, meest chaotische doch liefdevolle aangelegenheden worden. Dat is precies wat Bloemendaal laat zien.

Niet vaak speelt een afstudeerfilm zich af in één ruimte en op één avond, oudejaarsavond 1999, en met haar 26 bladzijden heeft Bloemendaal deze risicovolle keuzes met lef uitgewerkt. Er is gekozen voor een duidelijke marker om aan te geven welk jaar het is: Y2K. Dit is een simpele doch effectieve manier om een hele specifieke setting te creëren. In afwachting van de millennium bug en omringd door een chaotische familie weet Bloemendaal het scenario dynamisch te houden en vol actie te stoppen. Het wordt nooit saai. De personages komen goed uit de verf en hierin is taal en cultuur een belangrijke bijdragende factor. De dialoog is zeer bekwaam is geschreven, ieder personage heeft duidelijk een eigen stem. De toevoeging van de recent overleden matriarch van de familie zet de familiedynamiek op scherp en voegt veel toe aan de film als coherent geheel.

Bloemendaal heeft zich duidelijk verdiept in de technische elementen van het scenarioschrijven en komt organisch tot een resolutie. Dit scenario getuigt van een gevoel voor audiovisuele elementen en het creëren van geloofwaardige personages. Hier is duidelijk een schrijver die veel potentie heeft en wij zijn benieuwd naar wat ze in de toekomst zal maken.”

VPRO-documentaireprijs

Voor de regisseur van de beste afstudeerdocumentaire.

Mas Ku Palabra (Jordan Daniel) - Willem de Kooning Academie
In deze film gaan we samen met de maker op stap met één simpele, prikkelende misschien zelfs wel banale vraag. Een vraag die gesteld wordt aan een groep aansprekende personages die alle ruimte krijgt voor hun vaak heel persoonlijke, maar ook historisch geladen antwoorden. Hoe existentieel de reacties op een simpele vraag kunnen zijn blijkt wel uit de gevoelens van hoop en energie die deze bij de kijker teweegbrengen en die ons verrijkt en verwonderd achterlaat. De eerste nominatie voor de VPRO documentaireprijs 2024 gaat naar Mas Ku Palabra van regisseur Jordan Daniel.

invaders_galactica (Malaz Usta) - Nederlandse Filmacademie (Master of Film)
In deze volgende film krijgt de kijker de indruk dat de maker zoekt naar hoe zich te verhouden tot de verwarring die hij ervaart in de wereld om hem heen. De maker zoekt naar een uitdrukking voorbij de woorden, en neemt ons mee op een persoonlijke beeldreis, waarbij het lijkt alsof we in zijn hoofd mogen kijken. Daarbij gestuurd door vragen die op een ieders lippen liggen maar waarvan je je af kunt vragen of die ook altijd uitgesproken moeten worden. Het resultaat is een hallucinerende trip van een grote oversteek. De tweede nominatie voor de VPRO documentaireprijs 2024 gaat naar invaders_galactica van regisseur Malaz Usta.

Winnaar: Teken mij een thuisland (Nour Alkheder) - Nederlandse Filmacademie
In deze laatst genomineerde film neemt de maker ons mee naar donkere dagen, weken, maanden. Donkere tijden, gedesoriënteerd door melancholie en verlangen. Met doeltreffende vormkeuzes, meeslepende muziek en empathische personages houdt de maker óns daarbij, als zwijgende meerderheid, niet alleen een genadeloze spiegel voor maar geeft ons ook de ruimte om te ervaren hoe het voelt om ontheemd te zijn. Dat ontheemding iets is dat iedereen kan overkomen. Dat ontheemding, een woord dat groot en ver voelt, uiteindelijk gaat over de korrels rode aarde en zand tussen je tenen. De derde nominatie voor de VPRO documentaireprijs 2024 gaat naar Teken mij een thuisland van regisseur Nour Alkheder.

Topkapi Filmprijs

Voor de beste afstudeerfilm.

Sous Vide (Misja Overberg) - Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
De jury werd compleet in deze film gezogen. We zien dat er absolute controle is geweest tijdens het maakproces. De geweldige montage en de pakkende cameravoering grijpen je bij de keel. Het is spannend hoe de backstory van de protagonist in het midden wordt gelaten, waardoor je als kijker geen moment grip krijgt op wat er gebeurt. Naast dat de film technisch begaafd is gemaakt weet de maker de film ook zeer intelligent en gelaagd af te sluiten.

Hoe liefde en ik bevriend raakten – (Joris Spaanderman) - Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
Deze film heeft menig jurylid diep ontroerd. Het is knap hoe het deze film is gelukt om in korte tijd de eerste verwerkingsfase van een trauma laat zien. Eerst in dialoog of ontmoetingen, maar langzaamaan keert deze film naar binnen en word je één met het hoofdpersonage. De vader wordt precies goed in het verhaal gebracht. Dat de twee elkaar vinden in een soortgelijke vorm van uitsluiting is prachtig en maakt de film enorm origineel. Iedereen zou deze film moeten zien.

Chum (Lukas Balskus) - Willem de Kooning Academie
Iedereen was onder de indruk van Chum, een film die guerrilla aanvoelt, maar waar over elk seconde is nagedacht. Montage, camera en spel lijken soms onzuiver maar dat is precies de kracht van de film. De introductie is briljant en lijkt je in eerste instantie mee op pad te nemen in sierlijke wereld. Maar hoe verder het verhaal zich ontvouwt, hoe meer de toon verandert. De film blijkt uiteindelijk een indringend portret over een bloeiende vriendschap. De stem van Lukas Balskus is zeer welkom in het Nederlandse filmlandschap.

Winnaar: Niemand Thuis (Meryem Çifteci) - Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
Niemand Thuis is een film die in eerste instantie klein voelt. De film lijkt minimaal te bewegen en de boog van de personages bescheiden. Maar deze film nestelt zich onbewust diep in je hart. Niemand Thuis is een piekfijn drama, verteld middels twee personages die we niet vaak op deze manier verteld zien worden. Het is indrukwekkend hoe regisseur Çifteci de onbesproken pijn van haar protagonisten laat zien. Soms compleet in your face en op andere het moment mogen we alleen maar van een afstand toekijken. Nog speciaal willen we Ali Çifteci benoemen, die zijn rol als depressieve vader met verve speelt.

KNF Award

Voor de beste eindexamenproductie.

De drie genomineerde films raken alle drie aan grote thema’s, maar het uitgangspunt is telkens het kleine en persoonlijke. Voetbal, ludduvuddu, oud en nieuw met je gecompliceerde familie. Maar het lukt ook alle drie de films om navelstaren uit de weg te gaan, om perspectief te houden. Deze drie films, en een aantal andere die net buiten de boot vielen, wisten de balans te vinden - en te behouden - tussen het algemene en het specifieke.

“Film wat je kent” is een oud cliché; vaak zelfs een valkuil. Het hoeft niet te betekenen dat je in je eigen achtertuin filmt, of dat je je moet beperken tot de werkelijkheid. De drie genomineerde films weten hun onderwerp te relativeren, in context te plaatsen. Daarnaast maakten ze ook indruk door het optimaal benutten van de filmische elementen. En in de korte speeltijd toch een volledige spanningsboog op te bouwen door een doordachte structuur. Ze hebben alle drie oog voor veelzeggende details en rake typeringen van mensen.

Uiteindelijk moet er dan toch één de winnaar worden. Het was geen makkelijke keuze, maar de winnende film won ons voor zich door de professionele indruk in combinatie met de hoeveelheid goed getroffen details. Het kan in een klein hoekje zitten. Of, in dit geval, in een krentenbol. De KNF Award voor de beste eindexamenfilm gaat naar Januari.

Goudkeeltjes (Thomas Veelo) - Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
Een simpel idee betekent nog niet een simpele film. En het simpele idee van Goudkeeltjes - een voetbalwedstrijd waarbij je alleen de fans ziet, de streaker in de pauze uitgezonderd - heeft zelfs een vrij hoge moeilijkheidsgraad, des te meer omdat er geen gesprekken te horen zijn. Het had makkelijk saai kunnen worden, of repetitief, of clichématig. Maar niets van dit alles: door slimme montage, een zorgvuldige opbouw en een gevoel voor humor houdt de film je aandacht vast, en is er zelfs voldoende te ontdekken bij een herkijk. Je hoeft niets met voetbal te hebben om geboeid te blijven.

Wij zijn de spoken (Alisa Noa) - Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
De grootste troef van deze film, naast het scenario, is het acteerwerk. Het kwartet acteurs/personages heeft een aanstekelijk familiegevoel, met de herkenbare onhebbelijkheden onderling die daarbij horen. De film laat zien dat de generaties van elkaar kunnen leren, maar het is ook mooi dat voorouders niet noodzakelijk de wijsheid in pacht hebben... Wat vooral opviel is de goede mix van humor en drama, zonder dat het ene afbreuk doet aan het andere. Puntje voor de running gag van het commentaar op de kerstkrans bij de buren. Het mysterieuze gat in de muur geeft de film een vleugje magisch realisme en geeft de toeschouwer iets om over na te denken; de film zelf heeft ook niet alle antwoorden. En met de aftiteling is het verhaal prachtig rond.

Winnaar: Januari (Jetske Lieber) - Nederlandse Filmacademie

Een perfect filmpje voor iedereen met luduvudu, dat alles voelbaar maakt zonder te verzanden in overdreven sentiment. Ook al gaat het aan het einde weer beter met de hoofdpersoon; we zijn er heus nog niet na die ene maand. De kalender-aanduidingen geven de verhaallijn een aangenaam, begrijpelijk ritme dat terugkomt in de montage. Een van de sterke punten is het natuurlijke spel, waardoor het heel realistisch alledaags is. Het leven gaat door, sommige mensen zijn aardig, anderen niet. Soms laaien emoties op, soms verdampen ze weer. Het is ook allemaal zo lekker herkenbaar Nederlands. Dat zijn moeder hem een krentenbol geeft als ze een moeilijke vraag wil stellen. Of iets niet uitspreekt maar smst. Het lijkt zo triviaal maar heeft tegelijkertijd zoveel gewicht. En zo zit de film vol prachtige details die heel mooi het belang van een woord of een gebaar laten zien.