L'ami hollandais, Jef Last & André Gide

In hoeverre kan iemand in een tijd van collectivisme zijn individuele integriteit behouden? Is een onafhankelijk denker bereid zijn persoonlijke loyaliteit aan een abstract ideaal op te offeren? Pieter Jan Smit behandelt deze kwesties aan de hand van de vriendschap die de Nederlandse schrijver Jef Last (1898-1972) in de jaren dertig van de vorige eeuw met de Franse schrijver André Gide (1869-1951) onderhield. Hij heeft daarvoor rijkelijk uit niet-bewegend archiefmateriaal geput: brieven, foto's, tekeningen en krantenberichten roepen een raak tijdsbeeld op. Impressies van historische plekken en een interview met een enkele nabestaande maken de koppeling met het heden. Wisselend met het perspectief lezen onder anderen Gerardjan Rijnders, Cas Enklaar en Hans Goedkoop tekstfragmenten voor. En zo blijkt dat de twee heren na een geheel verzorgd reisje naar de Sovjet-Unie van hun leninistisch-marxistische geloof vallen, maar niet van elkaar vervreemden.