Genomineerd voor het Gouden Kalf voor Beste Interactive
Twee zoenende mensen - daar sta je als voorbijganger of toeschouwer meestal niet met je lip bovenop. Maar dat is nu juist wél de bedoeling van de KISSING DATA SYMPHONY van Karen Lancel & Hermen Maat. Dat vertaalt analoge liefkozingen naar diverse soorten data. Zo wordt die ene kus een gemeenschappelijk gedeelde ervaring.
Van alle interactieve werken op het NFF is dit misschien wel de vrolijkste en de meest onheilspellende tegelijkertijd. Want als je er langer over nadenkt, heeft het best een sinistere ondertoon.
Karen: "Het werk speelt op tal van lagen. Het is dystopisch en utopisch ineen, het is kritisch én toch hoopvol. Het is een continue heen-en-weer-beweging. Wij onderzoeken al jaren in ons werk naar nieuwe vormen van aanrakingen. Dit is een wederkerige aanraking. De deelnemers strelen elkaars gezicht of kussen elkaar, om connectie te maken met elkaar én de mensen om hen heen. Het delen van privacy en het gebruiken van data maken een nieuwe, rijkere manier mogelijk van lichamelijke sensitiviteit in de publieke ruimte."
Hermen: "Een downloadbare kus is enerzijds een angstbeeld, anderzijds een wens. Het is nu nog onmogelijk, maar wie weet ooit, via breinimplantaten. En dan weet ik zeker dat heel veel mensen het echt zouden willen ervaren."
Karen: "Als we lichamelijke interactie digitaliseren, dan gaan zaken als technologie en A.I. mede die lichamelijke uitwisseling vormgeven. En als technologie eenmaal een bepalende factor wordt en er een verdienmodel wordt gehangen aan hoe je je dient te voelen, dan kan dat is dat ongewenst en bedreigend zijn."
Hoe ziet de KISSING DATA SYMPHONY er eigenlijk uit?
Karen: "Wij vragen twee mensen om een breininterface op te zetten en elkaar dan te kussen. Dat kunnen mensen zijn van alle leeftijden en achtergronden. Mannen die mannen zoenen, vrouwen die vrouwen kussen, koppels, beste vrienden en vriendinnen. En soms ook mensen die elkaar helemaal niet kennen. Dat zijn de meest spannende momenten, als twee vreemden de afstand naar elkaar overbruggen.”
Hermen: "Het is natuurlijk zeer cultuur gebonden. Bedenk maar dat je in Egypte achter tralies kunt belanden als je een ander in het openbaar zoent. In Nederland zijn het kinderen die elkaar niet zoenen, vandaar dat we ook een vorm ontwikkelden waarbij je elkaars gezicht streelt. En toen de KISSING DATA SYMPHONY in Korea stond opgesteld, was er geen enkele kusser, enkel strelers. In de Koreaanse cultuur raken mensen elkaar nog minder aan dan in Europa. Er waren daar mensen die bijna in huilen uitbarsten omdat ze door de KISSING DATA SYMPHONY opeens een hele andere relatie voelden met hun beste vriendin, die ze al jaren kende."
Karen: “Die brein-interface is een EEG-headset die de spanning meet, van de hersens maar ook van de gezichtsspieren. We vragen deelnemers om eerst de ogen sluiten, reflecteren en pas dán te kussen. En als ze klaar zijn daarmee vragen we om nog even over de kus na te denken, zich te herinneren hoe het voelde. Dan gaan we met hen in gesprek, dialoog en vragen we naar de ervaring. De data van het EEG wordt gebruikt om in real-time een soundscape te maken. Zo horen kussers en toeschouwers dus in audio wat de kus teweegbrengt. En de toeschouwers zíen het ook, want de data wordt in lopende, stromende cirkels op de grond rondom geprojecteerd als een soort visuele muzikaliteit."
En wat gebeurt er daarna met die data?
Hermen: "Die wordt allemaal online gezet. Iedereen kan de data van iedereen downloaden. De data en de kus zijn publiek: van iedereen en voor iedereen om te delen."
Karen: "En niet alleen voor de kussers, nee! Ook als toeschouwer ben jij een onderdeel van de ervaring geweest: het is daardoor ook jóuw kus. In feite vertellen we een verhaal door middel van breinactiviteit. Het is shared storytelling. We vertellen met zijn allen een verhaal over intimiteit, waarbij iedereen een belangrijke rol speelt."
Hebben jullie zelf al eens gezoend in de KISSING DATA SYMPHONY?
Hermen: "Zo is het begonnen! De oorsprong was een project op uitnodiging van een Chinese universiteit. Ons was gevraagd een plan in te dienen over online handen schudden. Dat werd ook een testopstelling waarbij we hersenmetingen deden. Het werkte niet echt optimaal bij de demonstratie. Omdat we een stel zijn, dachten we: we gaan zoenen. En toen gebeurde er opeens van alles in de EEG-metingen. Op de universiteit werd ons ook verteld dat intieme relaties nog niet de te meten zijn. We begrepen toen, dat het belangrijk is om dat nu samen met het publiek uit te zoeken. In ons werk nodigen we ons publiek altijd uit om op de ervaring van gemedieerde sociale relaties te reflecteren."
Karen: "Voor alle duidelijkheid: het is géén love tester. Mensen denken dat omdat je met armbandjes stappen en calorieën kunt tellen en je horloge jouw hartslag kan meten, dat ook een intieme relatie gemeten kan worden. Die gedachtegang willen we dus disrupten. Want waar ontstaat het vertrouwen in elkaar? Is dat in de meetresultaten -weet je dan dat het goed zit?- of is dat juist in een voortdurende afstemming met elkaar? Wij denken dat het proces van afstemmen op elkaar juist heel belangrijk is. Veel mensen verwachten dat je uit de data van alles kunt aflezen over intimiteit. Dat zegt iets over onze maatschappij, dat wij zulke hoge verwachtingen hebben van digitale data. Wij vinden het spannend om het publiek uit te nodigen in nieuwe, interdisciplinaire vormen van intieme interactie, waarbij lichamelijke processen van afstemmen versmelten met poëtische, kunstmatig intelligente systemen. In onze samenleving raken we elkaar steeds minder aan. Naast ons artistieke werk en ons werk als media-cultuur makers, doen we hierover ook onderzoek aan de TU Delft en de RijksUniversiteit Groningen. We ontwikkelen nu een \'Global Kiss\', waaraan het publiek simultaan kan participeren in Amsterdam, Seoul en New York, in een nieuwe, interactieve immersieve mixed reality ervaring.”
Dit werk is te zien in onze Interactive Expo, die nog t/m 3 oktober dagelijks kosteloos te bezoeken is in AG, Ruimte voor nieuwe kunst en media (Minrebroederstraat 16) en IMPAKT, centrum voor mediacultuur (Lange Nieuwstraat 4) van 13:00 tot 20:00 uur).
Meer weten over de werken en het onderzoek van Hermen en Karen? Zie www.lancelmaat.nl.
